Nội soi siêu âm qua hành tá tràng
Các bước khảo sát
1 TM cửa
2 Hợp lưu TM cửa
3 Cổ tụy
4 Đầu tụy/ ống mật chủ
5 Nhú tá lớn
6 Ống mật chủ/ ĐM gan phải
7 Rốn gan
8 Túi mật
BƯỚC 1 TM cửa
Đẩy ống soi vào hành tá tràng để quan sát TM cửa. Trong trường hợp khó xác định được TM cửa, trước hết hãy xác định TM cửa từ phía trong gan, sau đó đi theo nó ra phía ngoài gan.
BƯỚC 2 Hợp lưu TM cửa
Xoay ống soi theo chiều kim đồng hồ trong lúc đi theo TM cửa thì sẽ thu được hình ảnh hợp lưu vùng cửa.
BƯỚC 3 Cổ tụy
Sau khi xác định được ống tụy chính, đi theo ống tụy chính từ hợp lưu TM cửa về phía thân tụy trong lúc xoay ống soi ngược chiều kim đồng hồ. Khu vực ống tụy chính bắc ngang qua TM mạc treo tràng trên và TM cửa là cổ tụy. Quan sát khu vực này thật kỹ.
BƯỚC 4 Đầu tụy/ ống mật chủ
Quan sát ống mật chủ chạy dọc theo TM cửa ở phía gần đầu dò siêu âm hơn. Trong lúc từ từ đẩy ống soi vào, xoay ống soi theo chiều kim đồng hồ để quan sát hướng về phía đầu tụy.
BƯỚC 5 Nhú tá lớn
Tiếp tục xoay ống soi theo chiều kim đồng hồ và đẩy ống soi vào trong khi gập đầu ống soi lên trên một chút. Đầu tụy và khu vực nhú tá lớn (vùng khoanh tròn) sẽ được quan sát thấy ở bên phải màn hình nội soi siêu âm (xem “Bí quyết 6”).
Vì đầu ống soi thỉnh thoảng sẽ bị cản bởi thành tá tràng trong khi thực hiện Bước 4 và Bước 5 (xem hình minh họa), cẩn thận để không làm thủng thành tá tràng khi di chuyển ống soi quá nhiều.
BƯỚC 6-1 Ống mật chủ
Khi rút ống soi đồng thời với xoay ống soi ngược chiều kim đồng hồ và đầu ống soi hơi gập xuống (DOWN) nhẹ, đi theo ống mật chủ mà bạn xác định được trong khu vực nhú tá lớn, về phía rốn gan. Quan sát ống mật ngoài gan theo trục dọc (trong phạm vi có thể) và quan sát thật kỹ.
BƯỚC 6-2 ĐM gan phải/ ĐM gan riêng
ĐM gan phải có thể quan sát được ở mặt cắt ngang nằm giữa ống mật chủ và TM cửa.
BƯỚC 7 Rốn gan
Tiến hành quan sát rốn gan trong khi đi theo TM cửa và ống mật về phía gan bằng cách gập ống soi xuống dưới (nút “DOWN”) và xoay ống soi ngược chiều kim đồng hồ.
BƯỚC 8 Túi mật
Ở vị trí này, bạn nên xác định được chỗ nối nơi ống mật chủ và ống cổ túi mật gặp nhau. Từ đó, đi theo ống cổ túi mật một cách cẩn thận và quan sát túi mật từ cổ túi mật tới đáy túi mật. Nếu việc quan sát túi mật khó khăn, trong phần lớn các trường hợp, túi mật sẽ quan sát được nếu bạn xoay ống soi ngược chiều kim đồng hồ (xem “Bí quyết 7”).
Hình ảnh phía dưới đầu tụy từ hành tá tràng (Xem Bước 5 trong mục "Nội soi siêu âm qua hành tá tràng".)
TM cửa là mốc tham chiếu rõ ràng nhất trong khảo sát qua hành tá tràng – khi đầu dò siêu âm được đưa vào hành tá tràng (với đầu ống soi hơi hướng lên phía trên). TM cửa là mạch máu chạy từ góc dưới bên phải tới góc trên bên trái màn hình nội soi siêu âm (gan nằm ở vị trí phía trên bên trái vào lúc này). Để quan sát phần dưới của cổ tụy trong điều kiện này, quan sát phần hợp lưu của TM cửa, TM mạc treo tràng trên và TM lách trong khi xoay nhẹ ống soi theo chiều kim đồng hồ (Hình a).
Bằng cách đẩy ống soi vào từ từ trong khi xoay ống soi theo chiều kim đồng hồ, bạn có thể quan sát được phần đầu của nhú tá lớn và khu vực xung quanh nhú tá lớn (Hình b, vùng khoanh tròn) ở phía bên phải màn hình nội soi. Trong trường hợp khi mà đầu ống soi bị đẩy xuống D2 tá tràng (Hình c), hướng ống soi sẽ thay đổi. Kết quả là, nhú tá lớn (Hình d, phần khoanh tròn) có khả năng sẽ được nhìn thấy ở trung tâm của phần tụy khảo sát được với ống mật chủ và ống tụy chính hiển thị ở mặt cắt ngang. Do đó, chú ý vị trí khảo sát là rất cần thiết.
Tuy nhiên, những gì quan sát được ở khu vực này là vùng xung quanh phía trên của đầu tụy. Nói cách khác, khu vực phía dưới của đầu tụy sẽ không được khảo sát một cách kỹ lưỡng. Sử dụng lực khi đẩy ống soi để quan sát phần phía dưới của đầu tụy có thể gây thủng tá tràng. Sự cẩn thận là rất cần thiết. Với bất kỳ tình huống nào, để quan sát một cách đầy đủ vùng xung quanh phần phía dưới của đầu tụy, khảo sát tụy từ D2 tá tràng là cần thiết.
Hình ảnh túi mật từ hành tá tràng (Xem Bước 8 trong phần "Nội soi siêu âm qua hành tá tràng".)
Sau khi quan sát ống mật chủ đoạn ngoài gan giữa TM cửa và đầu dò siêu âm, bạn có thể sẽ quan sát thấy hợp lưu ống cổ túi mật (mũi tên ngắn hướng xuống trong hình a) khi bạn đi theo ống mật chủ đoạn ngoài gan (mũi tên dài hướng xuống trong hình a) cho tới rốn gan. Một khi nhận biết được ống cổ túi mật, bạn có thể khảo sát túi mật bằng cách đi theo ống cổ túi mật.
Khi xoay ống soi theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược chiều kim đồng hồ (không thể nói hướng nào là tốt hơn vì mỗi cá nhân mỗi khác) trong lúc quan sát ống cổ túi mật, bạn sẽ có thể quan sát được toàn bộ túi mật từ phần cổ đến phần đáy của túi mật. Tuy nhiên, hình thái của vùng hợp lưu của ống túi mật và vị trí của túi mật là khác nhau ở từng bệnh nhân. Luôn ghi nhớ rằng không phải lúc nào cũng có thể quan sát chính xác được.
Nếu gặp khó khăn trong việc quan sát túi mật bằng phương pháp trên, thì đẩy ống soi vào hành tá tràng và hướng đầu dò siêu âm về phía thành trước bằng cách xoay ống soi ngược chiều kim đồng hồ. Làm như vậy có thể quan sát được túi mật (Hình b). Thường thì cổ túi mật có thể quan sát được ở phía bên trái của màn hình nội soi siêu âm, trong khi đáy túi mật nằm ở phía bên phải màn hình. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đều như vậy, vì vậy quan sát theo hướng cổ túi mật trong lúc xoay ống soi theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược chiều kim đồng hồ. Khi xác định được cổ túi mật, từ vị trí này bạn cũng sẽ có thể khảo sát được ống cổ túi mật và ống mật chủ khi bạn tiếp tục di chuyển ống soi.
- Content Type
